"Himmlers hersens heten Heydrich". De ondertitel verklaart beter de inhoud van het boek. Deze uitdrukking werd in het Duits blijkbaar gebruikt om het belang van Reinhard Heydrich in het Derde Rijk aan te duiden.
Dit boek gaat over Operatie Anthropoid, de aanslag op Heydrich in Praag in 1942. Jozef Gabçik en Jan Kubis, twee vluchtelingen uit Tsjechoslowakije, worden opgeleid in Groot-Brittannië en vervolgens met de parachute in de buurt van Praag gedropt om deze operatie uit te voeren. Ze worden daarbij geholpen door het nog sterk actieve verzet in Praag.
Reinhard Heydrich was echt een voorbeeldnazi en -Ariër: groot, blond, blauwogig en een ongekend vermogen om zonder scrupules de dood van duizenden mensen te bewerkstelligen. Oh ja, en een afkeer van Joden, dat hielp ook. Hij werd, vermoedelijk niet onterecht, gezien als de gevaarlijkste man van het Derde Rijk.
Hij krijgt de opdracht om in Praag orde op zaken te zetten. De Tsjechen roeren zich te vaak, er is te weinig gehoorzaamheid aan het hogere Duitse goed, dat kan uiteraard niet. Met een aantal rücksichtloze, bloederige acties boekt Heydrich snel succes en lijkt het verzet onder controle. De status en macht van Heydrich in de nazihiëarchie groeit. Maar zo krijgt hij stilaan ook een symboolfunctie en een ideaal doelwit voor aanslagen.
Mijn oordeel:
Laurent Binet heeft geen doorsnee geschiedenis van deze aanslag geschreven. Zoals het ook op de kaft staat: dit is een roman, niet een geschiedenis. Van bij het begin speelt dit boek met de strijd van de auteur met zichzelf om een roman te schrijven die toch waarheidsgetrouw is en zich nergens literaire vrijheden permitteert. In hoeverre is fictie toegelaten in een non-fictieboek? De schrijfstijl is er dan ook eentje van een niet-alwetend verteller. De twijfel en de nervositeit van de schrijver sijpelt overal door. Laurent Binet wil continu vergoelijken dat het wel degelijk correct is wat hij schrijft. Het leest als een work-in-progress. En niets dan de echte feiten mogen verteld worden.
Dit heeft vaak komische effecten. Nadat hij bijvoorbeeld mooi heeft beschreven hoe Gabçik na een laatste kopje thee uit Praag vertrekt om naar Engeland te vluchten, vertelt Binet in het volgende hoofdstuk hoe hij niet 100% zeker kan zijn dat Gabçik weel thee dronk. Misschien hield hij daar helemaal niet van. En vertrok hij niet uit Praag.
Deze stijl kan heel enerverend werken. Waarom niet gewoon vertellen wat er is gebeurd en daarmee basta? Maar door deze deconstructivistische (jawel) benadering, legt hij bloot hoe veel non-fictie ook gewoon opgesmukt wordt met onzinnige feitjes, om het leesbaar te houden. Voor mij was dit een neergeschreven versie van iemand die met veel passie over iets vertelt waar hij veel van af weet. Dan twijfel je ook af en toe eens aan een feitje of moet je soms even relativeren wat je eerder met veel overtuiging poneerde. Als aanhoorder / lezer moet je er dan je aandacht goed bijhouden, maar het maakt het verhaal wel boeiender.
Anderen zouden zich kunnen ergeren aan een dergelijke stijl en het moet gezegd dat hij het geduld van de lezer soms echt op de proeft stelt. Maar over het algemeen werkt het verfrissend en hoort dit bij de meest boeiende non-fictieboeken die ik al las. En was het zeker ook een zeer onderhoudend fictieboek :-)
(los van het feit dat de oorlog verschrikkelijk was, natuurlijk!)
Eindoordeel:
****
Geen opmerkingen:
Een reactie posten