Een Dagje Naar Het Strand - Heere Heeresma (1962)

In 't kort: Bernard besluit een dagje aan de Nederlandse kust door te brengen, maar is bepaald geen doorsnee toerist.

Mijn oordeel: Heeresma is een fijne dwarse schrijver. Door zijn teksten waart voortdurend een soort wrijving, een licht gevoel van onbehagen dat je als lezer makkelijk overneemt zonder dat je daardoor wilt ophouden met lezen. Daar kwam ik als scholier pas achter nà het lezen van Han de Wit gaat in ontwikkelingshulp, dankzij een leraar Nederlands die voor mij al schaterend de wrange humor blootlegde.

Een dagje naar het strand verschilt hierin niet, al is de schrijnende loser die de hoofdrol vervult in dit geval geen schlemiel zoals Han de Wit maar eerder een nare kwast die duidelijk getergd wordt door bepaalde demonen. Het zijn sociaal scheefgegroeide types die in alle ernst het woord nemen en wiens gedachten je mee mag lezen. En ondanks dat besef komt de lach - voor zover die zich al hardop manifesteert - niet vanzelf. Maar je concludeert voor jezelf wel telkens dat het toch allemaal bizar, zo niet hilarisch is ("Hij knoopte zijn veters vast en liet om het personeel te verbazen twee volledig

geslaagde modderafdrukken van een rechter- en linkerschoenzool op de winkelruit achter.").

Die wrijving betekent niet dat Heeresma stroef schrijft: de zinnen zijn uitgepuurd en gaan, zelfs in poëtische overpeinzingen, recht op hun doel af. Daardoor ervaar je met plaatsvervangende schaamte de komische pijnlijkheid waarmee het hoofdpersonage zich door zijn dagje aan het strand worstelt. Een voltreffer.

Volgende boek van Heeresma op mijn lijstje: Zwaarmoedige verhalen voor bij de centrale verwarming (1973). Ik kijk er nu al naar uit.

(Ook: een interview met de schrijver in Vrij Nederland.)

Two Gentlemen of Lebowski - Adam Bertocci

In't kort:
Hoe zou het geklonken hebben als Shakespeare in zijn tijd een versie van het verhaal van The Big Lebowski had geschreven?


Mijn oordeel:
Ik vond het niet heel erg boeiend, om eerlijk te zijn. De vertaling naar een andere tijd en naar een andere plaats heeft te veel van de humor van TBL doen verloren gaan.

Ik ben, zoals geweten, een behoorlijke fan van de film en ben ook schuldig aan het soms totaal irrelevant quoten van de film en het zelfs aankopen van allerlei parafernalia van de film die vaker wel dan niet stof vergaren (de bowling ball DVD case, anyone?) en sta dus open voor veel. Echter, ik lees van mezelf geen Shakespeariaanse toneelstukken noch sonnetten (ja, schaamte, inderdaad, voor een voormalig student Germaanse!! Cultuurbarbaar!!!) en ook hier was het een brug te ver. Ik heb het ook niet uitgelezen. Ik wéét uiteraard hoe het verhaal afloopt, dus daar hoef ik het niet voor uit te lezen. Ik zal het nog wel even doorbladeren om de bewuste "Is this your homework, Larry" te lezen, maar The Knave and Sir Walter zullen het zonder mij moeten doen.

Een paar leuke outtakes zijn op zichzelf grappig. Het is een geinig idee voor even. De hele film als Shakespeariaans stuk vertalen gaat me te ver. Het heeft iets geforceerds. De "stranger" zegt het in het begin van TBL trouwens zelf: "[...] sometimes, there's a man – and I'm talkin' about the Dude here – sometimes, there's a man, well, he's the man for his time and place. He fits right in there. And that's the Dude. In Los Angeles." For his time and place, dus: haal hem eruit en zijn waarde verdwijnt.

Althans voor mij.

En ja, voor mensen die wél nog meer met literatuur bezig zijn zal het vast een kunststukje zijn dat de auteur het heeft weten om te zetten naar de geijkte Shakespearevorm oid.

Eindoordeel:
**

When you are engulfed in flames - David Sedaris

In't kort:
David Sedaris beschrijft zijn dagelijkse beslommeringen en toestanden, vroeger en nu. Zo leren we meer over hun helse buurvrouw in New York, hun tijd in Frankrijk, hoe hij probeert te stoppen met roken door een tijdje naar Tokyo te verhuizen.

Mijn oordeel:
Mijn "ontdekking" van David Sedaris valt heel erg samen met het prille begin van het IJ-verhaal. Na een date (waar ondergetekende toen nog blind en nietsvermoedend was) kreeg ik door Inez een opname van een voorleessessie van David Sedaris in de handen gestopt. En het was erg grappig. De man heeft naast een leuke vertelstijl dan ook een zeer opvallend stemgeluid. Ook het lezen van Naked en Me Talk Pretty One Day beviel zeer goed: spits, ontroerend, grappig en het ging vooruit. En je hoort hem letterlijk door de tekst voorlezen.

Dat valt toch ietsje tegen in dit boek. Er zijn zeker nog grappige momenten en Sedaris is een zeer spitse observator, maar de 'lijm' ontbreekt in dit boek. Het zijn echt losse stukjes, columns die niet echt wat met elkaar gemeen hebben. Iets wat, in mijn herinnering, de twee andere boeken die ik van hem gelezen had wel hadden. Daar bespreekt hij meer hoe hij opgroeit in een behoorlijk non-conformistisch gezin en hoe hij, als overtuigd homoseksueel, daar zijn weg in zoekt, kwijt raakt, weer verliest, weer vindt en ga zo maar door. Dit boek is meer een weergave van zijn dagboek (zeker het titelverhaal, dat wat langer is). En da's toch minder boeiend.

Dat neemt niet weg dat hij een goed verteller is. Zijn standpunten zijn ook nergens te expliciet en de steeds aanwezige zelfspot zorgen ervoor dat de maatschappijkritiek, die stilletjes tussen de regels te vinden is, niet bitter wordt. Het is als vaak die ene collega of gast op een etentje die leuke verhalen kent en met bravoure vertelt: het is leuk voor dan, maar je vergeet het al snel weer. Eén van de verhalen in dit boek gaat trouwens net daarover: een goede anekdote vinden die je op feestjes casually in de groep kan gooien. Type broodje-aap.

Maar met de verhalen hier wilde ik net iets sneller weer aan het werk of na het dessert geen pousse-café meer :-). Vertaald naar de realiteit: het nodigde me niet uit om het in één ruk uit te lezen, iets wat ik bij die andere twee boeken wél had. Nog meer vertaald: in plaats van "Echt!? Wat gek!!" was de reactie vaker "Tgoh: frappant!".

Hij blijft echter wel eeuwig in de galerij staan van herinneringen aan het begin van de rest van mijn leven :-) (A'dam 2005!). Dat en de meiden van De Wit :-D

Eindoordeel:
***

Agatha Christie: de biografie - Laura Thompson

In 't kort: Een vuistdikke biografie over de meest gelezen schrijfster ter wereld: Agatha Christie. Met behulp van interviews met dochter & kleinzoon, brieven en notities is een roman over Christie geconstrueerd waarin onder andere aandacht wordt besteed aan haar kinderjaren, twee huwelijken, haar verdwijning van 11 dagen en uiteraard aan haar roem en hoe ze hiermee omging.

Mijn mening: Als fervente Christie-lezer (ik bezit op 3 na al haar 66 detectives) was ik ontzettend benieuwd naar de vrouw achter deze briljante auteur. Ik vind de meeste van haar boeken zo ontzettend fantastisch heerlijk om te lezen, dat er volgens mij een heel bijzonder mens achter moest zitten. Uit de biografie blijkt dat Christie deels eigenlijk heel saai en burgerlijk was (het huwelijk en zorgen voor je man was het allerbelangrijkste), maar toch haar scherpe eigenzinnige kantjes had én vooral geweldig kon fantaseren. Deze biografie las, ondanks dat ik niet alle hoofstukken inhoudelijk even boeiend vond, zalig weg. Net als Christie's boeken. Knap vind ik hoe biografische feiten gelinkt worden aan personages en gebeurtenissen uit haar boeken. Leuk om te ontdekken dat bepaalde mensen in haar omgeving model hebben gestaan voor bepaalde type personages. Leuk is ook om te ontdekken wat de periodes waren waarin ze haar beste boeken schreef en wanneer haar minst goede én welke verklaringen hiervoor (mogelijk) zijn. Bovendien stemmen deze oordelen over het algemeen overeen met mijn persoonlijke leeservaring. Sommige boeken zijn écht niet goed. Het meest interessante, maar helaas nogal beperkte onderdeel, was de analyse van haar aanpak: hoe ze haar ingenieuze plots opbouwde. Ik ben blij dat ik nu meer over haar weet en opnieuw een aantal boeken moet gaan lezen omdat ik er nu met een heel ander oog naar zal kijken. Bovendien is het me opgevallen hoeveel ik alweer vergeten ben. Eigenlijk ook wel prettig om opnieuw te moeten beginnen, want haar beste boeken vind ik om te smullen!

Lees recensies van haar boeken op Boekenwijzen.

Eindoordeel: ****

Duizend-en-één dromen: Een reis langs de Trans-Iraanse Spoorlijn - Ann De Craemer

In 't kort: Samen met fotograaf Pieter-Jan De Pue reist de auteur van dit boek door Iran ten tijden van de verkiezingen in 2009. Doel is om een verslag te maken van het dagelijkse leven in het islamitische Iran en daarbij het gewone volk een stem te geven. Hoe beleven zij het huidige Iran: de politiek, religie, strenge wetshandhaving (sharia), onderdrukking van vrouwen etc? Naast de huidige realiteit is er plaats voor de geschiedenis van het land: het Perzische rijk, de dictaturen van de Sjahs en de Iraanse revolutie waardoor de religie (ayatollahs) het voor het zeggen kreeg (tot de dag van vandaag). Heeft deze laatste omwenteling verbetering gebracht? We horen het uit de monden van het Iraanse volk.

Mijn mening: Iran is een land waarvan je slechts af en toe via het nieuws een glimp opvangt. Vaak is dat een nogal gekleurd, westers beeld: de as van het kwaad. Daarom dat de opzet van dit boek me erg aansprak (en ook de fototentoonstelling in het FotoMuseum in Antwerpen destijds): een reis door Iran, van noord naar zuid en omgaan met het gewone volk. De auteur verslaat redelijk objectief wat ze ziet en hoort, doorspekt met (interessante!) geschiedenis en achtergronden. Af en toe laat ze haar eigen mening toe, maar doet dit in kleine doses. En juist die zeldzame eigen mening vond ik prettig. Af en toe irriteert ze zich duidelijk aan de Iraanse realiteit, maar het is geen klaagzang. Gelukkig niet! Op die manier heb ik namelijk het idee écht op de hoogte te zijn van de huidige Iran, omdat de westerse bril weinig opstond en het een verslag is van de Iraniërs zelf. Ik heb het land beter leren kennen en kijk meer geïnformeerd naar het nieuws. Heel fijn!

Eindoordeel: ****

De leesclub - Renate Dorrestein

In 't kort: De leesclub,  bestaande uit zeven vrouwen, maken een literaire cruise over de Schotse zeeën. Geinspireerd door het door hen besproken boek Moby Dick kiezen ze onder leiding van de beroemde schrijver Gideon de Wit het ruime sop. Maar lang zal hun cruise niet duren, want plots gaat het mis.

Mijn mening: Ik heb rond mijn 16e veel boeken van Dorrestein verslonden. Dat waren meestal bizarre, cynische boeken met personages die mentaal niet helemaal in orde waren en rare streken vertoonden. Reuze interessant natuurlijk. Dit boek was toch wat anders. Minder gek, zal ik maar zeggen. Wel nog steeds een beetje "gek" (lees:spits én goed) geschreven: we horen één van de vrouwen hun relaas vertellen tegen de rechter tijdens het proces. Ze worden immers verdacht van de moord op Gideon de Wit. Maar het plot was minder interessant dan ik had gehoopt. Ik verwachtte een murder-mysterie maar kreeg eigenlijk een heel saai motief: geen. Na het verhaal lees je een interview met Dorrestein waarin ze uitlegt wat haar doel was: alle conventies van de literatuur tegengaan. Het maakte het verhaal er echter niet interessanter op, maar je gaat alles wel anders interpreteren achteraf. Dat is best geinig, omdat de schrijver er veel lol aan beleeft wat ik ook weer eens een verfrissend gezond egoïstisch uitgangspunt vind van een auteur...Voor één keer dan ;-)

Eindoordeel: ***

De stille kracht - Louis Couperus

In 't kort: De heer Van Oudijck werkt als hoge ambtenaar in Nederlands-Indië. Onbewust van wat er in en om zijn huis en familie gaande is werkt hij hard door. De Nederlanders moeten immers het land bestieren en een degelijk bestuur (in)voeren. Ontastbare tegenkrachten maken het hem en zijn familie echter steeds moeilijker om zich staande te houden in Nederlands-Indië.

Mijn oordeel: Ik heb tussen mijn 16e en 20e vrijwel alle boeken van Couperus gelezen. Wat mij altijd aanspreekt is zijn mooie, vloeiende schrijfstijl, zijn gedetailleerde karakterbeschrijvingen en de mystieke sfeer die vrijwel altijd aanwezig is. Ook in dit verhaal waren deze kenmerken aanwezig. Het deed nu echter minder met mij dan ruim tien jaar geleden. Ik was op zoek naar het "Couperus-leesgevoel" van toen en dat kwam niet helemaal terug. Vermoedelijk was ik destijds, met een pak minder boekenbagage, veel meer onder de indruk dan nu. Het blijft een intrigerend verhaal wat zalig leest, maar mij toch ietwat tegenviel.

Eindoordeel: ***1/2

The prostrate years - Sue Townsend

In 't kort: Hij heeft ook altijd pech. Dit keer ligt het écht niet aan hemzelf: Adrian Mole heeft prostaatproblemen. Neem daarbij het faillissement van de boekhandel waar hij werkt, de op springen staande relatie met zijn vriendin en nog veel meer ellende en je hebt weer een paar boeiende dagboekjaren van Adrian Mole om van te genieten.

Mijn oordeel: Opnieuw een leuke, hilarische, ontspannende Adrian Mole. Net weer iets beter dan de vorige twee dagboeken. Verklaring: er zijn hier wat meer hilarische verwikkelingen wat het boek dynamischer maakt. Knap van Townsend om na 8 dagboeken (waarvan er een aantal gerecenseerd op Boekenwijzen) de lezer te blijven amuseren met dit hilarische figuur. Er mag snel weer een neerslag van zijn volgende levensjaren komen wat mij betreft.

Eindoordeel: ****

Contrapunt - Anna Enquist

In 't kort: Een pianiste speelt de Goldbergvariaties van Bach en denkt terug aan haar verleden en dat van haar gezin. Bach componeerde deze variaties om de dood van zijn zoon te verwerken. De pianiste verloor niet lang geleden haar dochter.

Mijn oordeel: Wanneer een boek mij niet zo aanspreekt stel ik mij vaak de vraag: heb ik het niet aandachtig genoeg gelezen of is het gewoon niet mijn smaak? Ik vermoed dat het eerste meestal een gevolg is van het tweede. Bij dit boek was dat het geval. Ik wist dat het semi-autobio was. Enquist heeft jaren geleden haar dochter in een verkeersongeval verloren. Dit is verwerkt in het verhaal. Ik vond die verwerking echter nogal droog. Niet dat ik een tragische tear jearker verwachtte (ik heb twee andere boeken van haar lezen en die waren ook vrij sec. De thuiskomst vond ik echter zeer goed), maar juist omdat het autobio is verwachtte ik wat meer persoonlijke gevoelens van de pianiste en minder beschrijving van feiten.

Eindoordeel: ***